Gdybyście odwiedzili Martin przed trzystu laty, znaleźlibyście się w małej wiosce, których w tych czasach było na Słowacji wiele. Martin powstał prawdopodobnie już na początku 12. stulecia a najstarsza zachowana pisemna wzmianka o „Villa Sancti Martini“ pochodzi z roku 1284. Przełom współczesnej historii Martina dokonał się w rewolucyjnym roku 1848 po wystąpieniu Štúrovców, które w Martinie i w całym regionie Turiec spotkało się z pozytywną reakcją. Historyczny rozwój na przestrzeni trzech stuleci uczynił z Martina wyjątkowe centrum słowackich wydarzeń historycznych i kulturalnych. Dziś Martin jest metropolią regionu Turiec i nowoczesnym miastem. Gdybyście odwiedzili Martin przed trzystu laty, znaleźlibyście się w małej wiosce, których w tych czasach było na Słowacji wiele. Martin powstał prawdopodobnie już na początku 12. stulecia a najstarsza zachowana pisemna wzmianka o „Villa Sancti Martini“ pochodzi z roku 1284. Przełom współczesnej historii Martina dokonał się w rewolucyjnym roku 1848 po wystąpieniu Štúrovców, które w Martinie i w całym regionie Turiec spotkało się z pozytywną reakcją. Historyczny rozwój na przestrzeni trzech stuleci uczynił z Martina wyjątkowe centrum słowackich wydarzeń historycznych i kulturalnych. Dziś Martin jest metropolią regionu Turiec i nowoczesnym miastem.
W mieście Martin znajdziecie mnóstwo historycznych pamiątek.Słowacki Teatr Kameralny każdego roku organizuje w czerwcu festiwal teatralny Dotyky a spojenia. Celem festiwalu jest wyszukiwanie i prezentowanie najciekawszych i najbardziej inspirujących produkji teatralnych.
Na zachód od nowoczesnego szklanego obiektu Millenium stoi budynek Domu Narodowego, który został zbudowany w latach od 1888 do 1890. Od II Wojny Światowej aż do roku 2001, kiedy to rozpoczęła się jego rekonstrukcja, był siedzibą Słowackiego Teatru Kameralnego. Od grudnia 2008 Dom Narodowy jest znowu otwarty. Do Słowackiego Teatru Kameralnego należy także Studio (1994), które jest jednym z najnowocześniejszych i najlepiej wyposażonych teatrów na Słowacji.Od budynku Millenium plac dzieli się na dwie części. Na jednym końcu znajduje się Plac Memorandowy, gdzie w miejscu pod lipami przed Kościołem Ewangelickim odbyło się w dniach 6. i 7. czerwca 1861 Memorandowe zgromadzenie narodu słowackiego. Tutaj został podpisany ważny dokument – pierwszy kompleksowy program niezależnej polityki słowackiej – Memorandum Narodu Słowackiego.
Zaraz obok Placu Memorandowego znajduje się historyczny pierwszy budynek Macierzy Słowackiej, w którym w 19. stuleciu skupiały się wszystkie twórcze i kulturowe siły narodu. Obecnie mieści się w nim Słowackie Narodowe Muzeum Literackie Słowackiej Biblioteki Narodowej ze swoją stałą ekspozycją historii literatury słowackiej.Martin jest miastem muzeów. Muzeum etnograficzne ze swoimi stałymi ekspozycjami Człowiek i ziemia, Człowiek i materiał oraz Człowiek i odzież jest największym etnograficznym muzeum na Słowacji. Słowackie muzeum narodowe obejmuje swoim zakresem także inne muzea:Muzeum wsi słowackiej (skansen), Muzeum Andreja Kmeťa, Muzeum Martina Benki, Muzeum kultury Czechów, Muzeum kultury Romów i Muzeum Karola Plicki w Blatnici.
Do największych i najważniejszych wydarzeń należą Dni miasta Martin, Martinskie lato kulturalne i Dni św. Martina – Święto Martina. Martinske lato kulturalne oferuje mnóstwo koncertów muzyki popularnej, poważnej oraz alternatywnej, jak także spektakle teatralne i przedstawienia taneczne pod gołym niebiem. Zakończenie lata to już tradycyjnie Cyklomaraton śladami Słowackiego Powstania Narodowego. Turcianska galeria oprócz regularnych wystaw i koncertów kameralnych organizuje cyklicznie wyjątkowe międzynarodowe wydarzenie – Biennale Fantazji (dla dzieci) i Biennale sztuki książki (dla artystów i miłośników pięknych książek).
Główne ośrodki turystyczne w regionie Turiec:
MARTINKY Martinske hole
Jest to jeden z najstarszych i największych ośrodków narciarskich na Słowacji. Znajduje się w Małej Fatrze bezpośrednio nad miastem Martin na wysokości 1150 – 1456 m n.m. (droga dojazdowa z Martina, w zimie z użyciem łańcuchów śnieżnych ). Ośrodek jest dobrze znany ze swoich świetnie przygotowanych tras narciarskich, obfitej pokrywy śnieżnej, pięknej przyrody i niezapomnianych widoków na okoliczne słowackie góry i miasto Martin.
SNOWLAND Valcianska dolina
Ośrodek narciarski Snowland położony jest u podnóża lucanskiej części Małej Fatry w Valcianskiej dolinie. Architektonicznie nowocześnie pomyślany ośrodek narciarski przeznaczony jest szczególnie dla rodzin z dziećmi. Snowland oferuje swoim gościom nowoczesny 4-osobowy wyciąg krzesełkowy o długości 1320 m oraz 5 wyciągów narciarskich.
Jasenska dolina
W ośrodku narciarskim Jasenskiej doliny (530 m n.m.) jest dostępnych dla zwiedzających 6 wyciągów różnych typów oraz czteroosobowy wyciąg krzesełkowy. Dużą zaletą ośrodka jest to, że posiada dobry system naśnieżania, który pomaga wydłużyć sezon zimowy. W Jasenskiej dolinie panują świetne warunki dla narciarstwa biegowego i turystyki pieszej. Ośrodek jest atrakcyjny w lecie zwłaszcza dla rodzin z dziećmi, ale także dla turystów i rowerzystów.
Region Turiec leży w środkowej i północno-zachodniej części Słowacji. Region graniczy od północy z Orawą, na wschodzie z Liptowem, na południu z regionem Pohronie, na północnym zachodzie z Ponitrzem, na południowym zachodzie z środkowym Poważem. Odległość od Bratysławy wynosi 230 km, od Niskich Tatr 80 km, 120 km od Wysokich Tatr.
W okolicznych skałach jest ponad 40 mineralnych źródeł, z których płyną najbardziej znane alkaliczno-ziemiste wody termalne w Turciańskich Teplicach i węglanowe kwaśne wody mineralne w Zaturci i Budisi. Nazwa regionu pochodzi od nazwy zamku Turiec, dziś znanego jako ruiny Zniev. Najstarsze dowody osiedlania się w tym regionie pochodzą z epoki neolitu (archeologiczne znaleziska z okolic Blatnicke). Terytorium wyodrębniło się z Zwoleńskiego Komitatu i od I do XIV w. było stolicą regionu. W średniowieczu prowadził tędy jeden z najważniejszych szlaków handlowych z regionu poddunajskiego przez Nitrę, dolinę Turiec, dolny Liptov przez Orawę aż do Bałtyku. Drogę okalało kilka zamków obronnych (Sklabiňa, Blatnica, Zniev). Niemiecka kolonizacja przyczyniła się do osiedlenia południowej części regionu. Przez obszar wiodło kilka ważnych szlaków handlowych, przy których rozwijały się miasteczka: Martin, Sučany, Turany, Mošovce, Slovenské Pravno i Kláštor pod Znievom.
Kotlina Turciańska – otoczona z trzech stron Parkami Narodowymi – Wielką i Małą Fatrą. Od południa otaczają ją Kremnickie Wierchy i pogórze Žiar. Atrakcyjne panoramy okolicznych gór to typowa sceneria regionu Turiec. Ten unikalny krajobraz to efekt skomplikowanych procesów geologicznych. Podczas milionów lat wyrastały granitowe grzbiety Małej i Wielkiej Fatry. Pośród górskich masywów kryje się wiele przyrodniczych różnorodności, które zasługują na specjalną ochronę. Na terenie Turiec jest 18 narodowych rezerwatów przyrodniczych, 9 rezerwatów przyrodniczych, 4 tereny ochronne i 1 narodowy zabytek przyrody.
Narodowy Park Mała Fatra – zadziwia różnorodną rzeźbą terenu. Na miękko ukształtowanych grzbietach pogórza widać szczątki wapiennych i dolomitowych pokrywów, które tworzą tutejszą malowniczą scenerię. Jedną z atrakcji Małej Fatry jest Sutovsky wodospad.
Wielki Krywań Fatrzański – na najwyższy szczyt regionu Turiec najczęściej wchodzi się trasą z Chaty pod Chlebem przez Snilovské sedlo. Na sąsiedni Chleb można wyjść także z Sutovskiej doliny obok pięknego wodospadu Sutovskiego. Wyjątkowym przeżyciem dla bardziej doświadczonych turystów jest przejście grzbietu Małej Fatry od Kľačianskej Magury i Suchégo przez Mały i Wielki Fatrzanski Krywań, Chleb, ewentualnie dalej na Poludňový Grúň, Stoh i Veľký Rozsutec. Chata na Kľačianskej Magurze jest niedzielnym miejscem pielgrzymek górali z Martina.
Park Narodowy Wielka Fatra – ten rozległy, mało naruszony przez cywilizację obszar to pozostałość walaskiej kolonizacji. Przybysze, którzy w XVI i XVII w. zajęli słowackie pogórza, wycinali rozległe obszary lasów i przerabiali je na pastwiska. Pastwiska w wielu miejscach ustąpiły obszarom ochrony przyrody, częściowo zarosły, ale charakterystyczne górskie łąki z malowniczymi kwiatami i samotnymi drzewami zachował się, i jest dużą atrakcją Wielkiej Fatry. Typowy krajobraz Wielkiej Fatry – szczątki tworów dolomitowych na łąkowym pogórzu na przełęczy Kráľova studňa.
Gader – to labirynt naturalnie utworzonych górskich masywów, skalnych wieży, łąk alpejskich, galerii, stromych kotlin w dwóch dolinach Gaderskiej i Blatnickiej. Skalne królestwo Gadera to unikatowe dziedzictwo bujnej geologicznej młodości tej krainy. Największym rezerwatem obszaru Turiec jest Tlsta, na pow. prawie 30 km². Pokrywa większą część Gadera – masywy Tlsta, Ostra i sąsiednie doliny. Szczyty Tlsta, Ostra, należą do najpiękniejszych miejsc regionu Turiec. Szlak Janka Bojmira (powstał by upamiętnić jednego z nestorów turystyki w regionie) prowadzi Wapienną doliną do jaskini Mažarná, gdzie z latarką można zwiedzić aż 150 m podziemnej trasy. Od Mažarnej szlak podchodzi stromo w górę. Z zachodniego przed-wierchołka Tlstej (1373 m n.p.m.) rozciąga się jeden z piękniejszych widoków na Turiec. Z wierzchołka można szlakiem bezpośrednio dostać się ponad skalnym labiryntem Murana na dno Konskiego dołu, ewentualnie dalej iść szlakiem na Ostrą. Wierzchołek tej dolomitowej piramidy jest dostępny także szlakiem przez Blatnicką dolinę.
Trasy rowerowe
Cyklotrasy – dzięki działalności Turcianskiej grupy rowerowej JUS, region Turiec może się pochwalić siecią ponad 400 km oznaczonych tras rowerowych przeznaczonych dla rowerów szosowych i górskich. Turysta na dwóch kółkach ma do dyspozycji mapki, przewodnik książkowy, tablice informacyjne, oznaczenia tras z informacjami o odległościach. Trasy wiodą rzadko uczęszczanymi trasami przez malownicze tereny, także doliny Małej i Wielkiej Fatry lub przez Martinskie hole na wys. 1400 m. Co roku odbywa się Martiński Dzień Rowerowy z mnóstwem atrakcji.
Oznaczone trasy rowerowe
Vrútky – Turčianske Teplice (55 km)
Turčianske Teplice – Martin (44,5 km)Sučany – Turčianska Štiavnička (18 km)Belá-Dulice – Jasenská dolina (8 km)Blatnica – Blatnická dolina (7,5 km)
Predvrícko – Vrícko – dolina (5 km)Valča – Slovianska dolina (8,5 km)Martin – Vrútky (7 km)Koštany nad Turcom – Belá-Dulice (7 km)Blatnica – Mošovce (13,5 km)
Kláštor pod Znievom – Predvrícko (7 km)Valča – Valčianska dolina (9 km)Martin – Dražkovce (4 km)Nolčovo – Veľká dolina (6 km)Sklabinský podzámok – Kantorská dolina (7 km)Sklabiňa – Sklabinská dolina (5 km)Belá-Dulice – Belianska dolina (8,5 km)Necpaly – Necpalská dolina (11 km)Blatnica – Gaderská dolina (16 km)
PIESZA TURYSTYKA (źródło: www.jasenskadolina.sk)
Miejsce startu – Blatnica
Blatnica – Blatnická dolina – Juriašovo (1 h.) – połączenie Rakytovských dolín (1 h. 30 min.) – początek Praženej (2 h.) – przełęcz Smrekova (3 h. 45 min.) – Kráľova studňa (4 h. 30 min).W odwrotnym kierunku: Kráľová studňa – Blatnica (3 h. 30 min.)
Blatnica – Gaderská dolina – I. leśniczówka(30 min.) – II. leśniczówka (2 h.) – III. leśniczówka (3 h.) – Kráľová studňa (4 h. 30 min.)W odwrotnym kierunku: Kráľová studňa – Blatnica (3 h. 30 min.)
Blatnica – Blatnická dolina – Juriašovo (1 h.) – połączenie Rakytovských dolín (1 h. 30 min.) – zbocza Małego Rakytova – Drienok (3 h.)W odwrotnym kierunku: Drienok – Blatnica (1 h. 30 min.)
Blatnica – Gaderská dolina – Konský dol – Muráň (1 h.) – zachodni wierch Tlstej (2 h. 45 min.) W odwrotnym kierunku : Tlstá – Blatnica (2 h. 15 min.)
Blatnica – Gaderská dolina – jaskinia Mažarná (1 h.) – zachodni wierch Tlstej (3 h.) W odwrotnym kierunku: Tlstá – Blatnica (1 h. 45 min.)
Blatnica – Blatnická dolina – przełęcz pod Jasienkom (1 h. 15 min.) – Ostrá (1 h. 30 min.) W odwrotnym kierunku: Ostrá – Blatnica (1 h.)
Miejsce startu – Belá – Dulice
Belá-Dulice – Havranovo (2 h.) – chata pod Borišovom (4 h.)W odwrotnym kierunku: chata pod Borišovom – Belá-Dulice(3 h.)
Belá-Dulice – Slavková dolina (20 min.) – przed-wierzchołek Lysca, Ježová (2 h. 15 min.) – Lysec (3 h.) W odwrotnym kierunku: Lysec – Belá-Dulice (2 h. 30 min.)
Belá-Dulice – chata Lysec (45 min.) – początek Holí (2 h.) – Lysec (3 h.) – Malý Lysec (4 h. 30 min.)W odwrotnym kierunku: Malý Lysec – Belá-Dulice (4 h.)
Miejsce startu – Necpaly
Necpaly – I. leśniczówka (30 min.) – Dolný Borišov (2 h.) – Balcierovo (2 h. 30 min.) – chata pod Borišovom (4 h.)
W odwrotnym kierunku: chata pod Borišovom – Necpaly (3 h. 30 min.)
Trasy wysokogórskie
Tlstá – Ostrá (1 h.)
Veľkofatranská magistrála – długa na 49 km, na jej przejście potrzeba 20 godzin. Prowadzi grzbietem z Lubochnej przez przełęcz Ľubochnianską, Ploskú, Ostredok na Krížnu. Atrakcyjna turystycznie trasa, prowadzi przez lasy i grzbietami z najwyższymi wierchami widokowymi Wielkiej Fatry.
Szlak dydaktyczny grzbietem Wielkiej Fatry – długi na 11 km z 9 przystankami. Zaznajamia turystów w bogactwem fauny i flory pogórza, oferuje panoramiczne widoki nie tylko na grzbiet Wielkiej Fatry, ale też wierzchołki okolicznych pogórzy. Trasa: chata pod Borišovom – Ploská (1 h.) – Kýšky (1 h. 45 min.) – Suchý vrch (2 h. 30 min.) – Ostredok (3 h.) – Krížna (4 h. 30 min.)
