Spiska Nowa Wieś (Spišská Nová Ves) leży w kotlinie Hornádskej. Od południa otoczają ją Levočskie vrchy a od południa Spišsko-gemerskie rudohoríe. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1268 r. (pod nazwą Villa Nova) – istniała już wtedy plebania i kościół, więc miasto na pewno powstało wcześniej. W roku 1412 trafiła na 360 lat (do 1772 r.) w ręce królów polskich. W 1774 r. stała się siedzibą Prowincji 16 Spiskich Miast (aż do rozwiązania związku w 1876 r.) W XVIII i XIX w rozwijało się tu hutnictwo.
Polecamy zakwaterowanie:
Zabytki
Miasto Spiska Nowa Wieś jest od 1992 r. miejską strefą zabytkową z mnóstwem cennych obiektów:
Kościół farny rzymsko-katolicki – najcenniejszy artystyczny i historyczny zabytek miasta. Kościół z bogatym zdobionym późno-gotyckim portalem z rzeźbami mistrza Pawła z Lewoczy i cenną chrzcielnicą, pochodzącą z XIII w. Wieża kościelna pochodzi z 1893 r. i jest najwyższa na Słowacji – ma 87 m.
Ratusz – z 1777-79 r., w stylu klasycystycznym.
Dom Prowincji – naprzeciw kościoła farny, na północnej stronie rynku. Od średniowiecza do 1777 r. mieściła się w tym budynku siedziba rady miejskiej. Na fasadzie wyrzeźbiony kamienny herb Prowincji 16 Miast Spiskich.
Reduta – romantyczna secesyjna budowla z 4 narożnymi wieżyczkami postawiona w latach 1900-1905. Dziś jest tu teatr, sala koncertowa, kawiarnia i siedziba lokalnej telewizji.
Galeria artystów Spisza – mieści się w dworku z renesansową loggią i arkadami.
Kościół ewangelicki – wybudowany w 1790-96 w stylu klasycystycznym.
Kościół Słowacki – pierwotnie kapliczka przy miejskim szpitalu, prawdopodobnie z XIV w., wielokrotnie przebudowywany. Wnętrze w stylu neogotyku.
Rzeźba Immaculata – przed kościołem farnym, z 1724 r. Najstarsza rzeźba ze wszystkich takich postawionych w 13 spiskich miastach.
Instytut Nauczycielski – postawiony w 1873- 74 pierwotnie jako neoklasycystyczna budowla. Dziś jest tu gimnazjum.
TURYSTYKA W OKOLICY
Droga gotycka (Gotická cesta) – pierwsza na Słowacji trasa kulturalno-poznawcza. Prezentuje najcenniejsze klejnoty architektury i kultury regionu Spisz i Gemer. Ma długość 276 km i obejmuje 9 miast i 24 wsie. Wśród nich dwa miejskie rezerwaty zabytków – w Lewoczy i Spiskiej Kapitule; zabytki z Listy Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO: Zamek Spiski (Spišský hrad), Spišská kapitula, Spišské podhradie, Žehra; 7 zabytkowych stref: Spišská Nová Ves, Spišské Podhradie, Spišské Vlachy, Gelnica, Markušovce, Smolník, Rožňava. Na trasie jest 7 narodowych zabytków kultury – Kościół św. Jakuba w Lewoczy Spišský hrad, rzymskokatolicki kościół w miejscowości Žehra, zamek Krásna Hôrka, kościół v Štítniku, kościół we wsi Chyžné i pałac w Betliarze. Droga jest oznaczona 270 tablicami informacyjnymi.
www.gothicroute.sk
Atrakcyjność Spiskiej Nowej Wsi zwiększa bliskość jednego z najpiękniejszych Parków narodowych na Słowacji – Słowackiego Raju (Slovensky Raj).
ATRAKCJE SŁOWACKIEGO RAJU
Doliny
Doliny i kaniony stanowią najbardziej atrakcyjną część Słowackiego Raju. Prawie każda rzeka w Słowackim Raju wyrzeźbiła ciekawy kanion lub kotlinę. Najwięcej ich jest na zboczach Glackiej Planiny, gdzie spływająca woda wyrzeźbiła doliny o stromych skalnych ścianach o głębokości dochodzącej do 300 m i pokonuje skalne progi – wodospady. Najwyższy z nich – Závojový vodopád ma 70 m. Woda spływająca z płaskowyży dolinami wpływa do większych potoków i rzek tworzących romantyczne kaniony.
Płaskowyże (Planiny)
Równin i łąk jest najmniej na terenie Słowackiego Raju. Przewagę mają tereny leśne i skalne.
Te tereny mają dużą przyrodniczą wartość ze względu na swoje botaniczne bogactwo. Do najbardziej atrakcyjnych pod tym względem należą Kopanecké Łąki, gdzie jest największa bioróżnorodność w Europie – aż 75 gatunków roślin na m².
Największa koncentracja terenów płaskich jest w południowej części Słowackiego raju.
Glac – najbardziej rozległy płaskowyż Słowackiego Raju o najwyższym punkcie 1061 m. przy byłej leśniczówce Glac. Na jego stokach znajdują się praktycznie wszystkie najatrakcyjniejsze wąwozy Słowackiego Raju: od wschodu – Kyseľ i Sokolia dolina, od zachodu – Veľký Sokol, Piecky, a od północy – Suchá Belá, Klaštorská roklina i Zelená dolina (niedostępna dla ruchu turystycznego). Oprócz licznych na polanach powierzchniowych krasowych tworów na wschodnich zboczach nad doliną Bieleho potoku znajdują się najważniejsze jaskinie: Medvedia jaskyňa i Zlata diera.
Na południu Słowackiego Raju znajduje się także rozległy płaskowyż Geravy – z wielką różnorodnością powierzchniowych form krasowych. Granice równiny tworzą: Suchý vrch, Červená skala, Holý kameň, i Gačovska skala. Północne zbocza, przeważnie gęsto zalesione, lekko opadają ku dolinom zamykając dolinę Bieleho potoka. Południowe stoki stromymi urwiskami spadają do doliny Hnilca. Na Geravách jest gęsta sieć dobrze utrzymanych tras do biegów narciarskich (miejsce Memoriału Józefa Šlejzáka) oraz wyciągi narciarskie ułatwiające podstawową naukę jazdy na nartach na łagodnych stokach. Inne planiny: Hanesová, Jasná poľana, Pelc
Szczyty
- Matka božia (906 m.n.m.)
- Medvedia hlava (903 m.n.m.)
- Pieskovec (564 m.n.m.)
- Muráň (1260 m.n.m.)
- Predný Muráň (1228 m.n.m.)
- Veľká Knola (1266 m.n.m.)
Zbiorniki wodne
- Klauzy – zbiornik w górnej części Białego Potoku. Obok szlak zielony; z Galckiej Planiny dochodzi tu żółty szlak.
- Palcmanská Maša – największy zbiornik wodny na terenie Słowackiego Raju utworzony na rzece Hnilec. Powierzchnia 85 ha. Na brzegu zakwaterowanie, obiekty sportowe i rekreacyjne.
Ciekawe formy skalne
- Sovia skala
- Tomášovský výhľad (680 m.n.p.m.)
TRASY ROWEROWE
CY02 chata Dunaj – Mlynky – przełęcz Čertová hlava – Novoveská huta – przełęcz Grajnár – chata Dunaj
CY04 Dedinky – Dobšiná – Čuntava – Dedinky
CY05 Spišská Nová Ves – Novoveská huta – przełęcz Čertova hlava – Mlynky – przełęcz Grajnár – Novoveská huta – Spišská Nová Ves
CY06 Čingov – Košiarny briežok – Spišská Nová Ves – Smižany – Čingov
CY07 Dedinky – Mlynky – Hnilec – sedlo Súľová – Rakovec – Mlynky – Dedinky
SZLAKI TURYSTYCZNE
CH01 Čingov-Tomášovský výhľad (1 1/4 h)-Letanovský mlyn (1 3/4 h)
CH02 Čingov–ujście Bieleho potoka (1/2 h)–Klauzy (2 1/2 h)–Geravy (4 1/2 h)–Dedinky (5 1/4 h)
CH03 Čingov–ústie Bieleho potoka (1/2 h)–Kláštorisko (1 1/2 h)
CH04 Podlesok-Hrdlo Hornádu (1/4 h)-Kláštorisko (1 3/4 h)
CH05 Podlesok-ujście Suchej Belej-Suchá Belá wierch (2 h)
CH06 Zejmarská roklina ústie-Geravy (3/4 h)
CH07 Čingov – Tomášovský výhľad (3/4 h) – Prielom Hornádu – Letanovský mlyn (1 1/2 h) – Zelená dolina (1 3/4 h) – Kláštorisko (2 3/4 h) – Biely potok (3 3/4 h) – Čingov (4 1/4 h)
CH08 Dedinky – Geravy (kolejka) – dolina Malého a Veľkého Zajfu (1 1/4 h)- Havrania skala (2 1/4 h) – Stratenská dolina (3 h) – Dedinky (4 1/2 h)
CH09 Spišské Tomášovce – Tomášovský výhľad (3/4 h) – ujście Bielego potoka (1 h) – Kyseľ ústie (1 3/4 h) – Sokolia dolina ústie (2 1/4 h) – Klauzy (3 h) – Geravy (5 h) – Dedinky (6 h)
10 „Naj” Słowackiego Raju
Najprzyjemniejsza przechadzka
– Spacer z Čingova na Tomašovský výhľad. Małe wzniesienia, przepiękny widok na Przełom Hornadu, a w drodze powrotnej można zahaczyć o typowe spiskie ukształtowanie terenu Hornadzkiej kotliny.
Najlepsze trasy narciarskie
– Zimowe centrum narciarskie Mlynky.
Najbardziej widokowa trasa samochodowa
– Gdy przyjeżdżacie na Spisz od strony Liptowa w Spišskom Štvrtku, skręćcie z głównej trasy w stronę Stratenej, a doświadczycie naprawdę najwspanialszej przejażdżki samochodem zachodnią częścią Słowackiego Raju. Pośród głębokich gór, po zupełnie wąskiej drodze, wdrapiecie się na Kopanec, gdzie na łące pełnej najbardziej fantazyjnych, mocno pachnących kwiatów, możecie złapać nieco oddechu. Zjeżdżając w dół, przy rozwidleniu Krivian, jesteście już parę o kilometrów od Dediniek albo od Dobšinskiej ľadovej jaskyne. Przed drogą jeszcze dwie rady: jedźcie ostrożnie, a w zimie tylko z łańcuchami na kołach.
Najkrótszy wąwóz
– Zejmarska roklina
Najczęściej uczęszczany szlak
– 15-kilometrowy, atrakcyjny szlak kanionem rzeki Tornad łączący dwa centra turystyczne: Čingov i Podlesok (4 godz).
Najbardziej malownicza z dolin
– Rzeka Hnilec, która tworzy południową granicę Słowackiego Raju, przepływa przez Vernár i Ostrú skalu tworząc zakątki przepiękne o każdej porze roku. Z dołu zachwyca widok na Srnčie skaly. Doświadczeni turyści mogą Stratenským kaňonom dojść aż na Havraniu skalu, mniej zaprawieni – mogą wybrać trasę przez wyjątkową wioskę Stratená do sztucznego zbiornika wodnego Palcmanská Maša przy Dedinkách.
Największa powierzchnia wodna
– Palcmanská Maša przy Dedinkách – możliwość kąpieli, opalania, jazdy w dwójkę na wodnych rowerach, windsurfowania, wędkowania.
Najbardziej romantyczny zakątek – Letanovský młyn
– przyjemny odpoczynek na łące przy rzece pośród gór Słowackiego Raju dokładnie w połowie trasy Przełomem Hornadu z Čingova na Podlesok.
Najchłodniejsze letnie orzeźwienie
– Dobšinská ľadová jaskyňa
Szczegółowe informacje o atrakcjach Słowackiego Raju znajdziecie na stronach www.slovenskyraj.info oraz www.slovenskyraj.sk
ZOO
Ogród Zoologiczny
Ulica Sadová 6
052 01 Spišská Nová Ves
tel./fax +421 053 446 26 31
e-mail: zoosnv@zoosnv.sk
www.zoosnv.sk
Najmłodsze i najmniejsze ZOO na Słowacji, co nic nie umniejsza jego urodzie. Leży na pow. 8 ha w południowo-wschodniej cześci miasta. Jest tu ponad 60 gatunków zwierząt. Cześcią ZOO jest arboretum, gdzie ponad 30 gatunków drzew, są tu też 2 place zabaw dla dzieci. Z roku na rok ZOO odwiedza go coraz więcej gości (ok. 75 tys rocznie).
KULTURA I WOLNY CZAS
Wejście na najwyższą wieżę kościelną na Słowacji
87 metrowa wieża rzymskokatolickiego farnego kościoła Wniębowzięcia Panny Marii, pochodzi z XIII w. i jest najbardziej znaną i najbardziej charakterystyczną budowlą miasta Spisska Nova Ves i jedną z największych atrakcji miasta. Wieża ma kilka dzwonów: „Šmertný dzwon“ z 1486 r., Piotr i Paweł (1930 r), Urban, Józef (1857 r).
Galeria artystów Spisza
Stałe wystawy: Jozef Hanula – rysunek/malarstwo, Artyści Spisza, Ogród Sztuki
Adres:
Zimná 46
tel.: 053/446 42 59, 053/446 47 10
e-mail: gus@stonline.sk
www.gus.sk
Teatr Spiski
Mieści się w budynku Reduty, który w 1902 r. zbudował budowniczy Kálman Gezster. Jest to jedyny na Słowacji teatr specjalizujący się w przedstawieniach dla dzieci i młodzieży. Gra 150-170 przedstawień rocznie na terenie całej Słowacji, a także na zagranicznych festiwalach.
Aktualny program: www.spisskanovaves.eu – Kultúra a voľný čas – Spišské divadlo
Adres:
Radničné námestie 4
tel.: 053/417 32 71 – sprzedaż biletów
053/417 32 75 – rezerwacje, bilety grupowe
e-mail: prevadzka@spisskedivadlo.sk
www.spisskedivadlo.sk
Muzeum Spisza
Muzeum Spisza od 1954 mieści się dawnym średniowiecznym budynku ratusza, dziś tzw. Domu Prowincji. W przestronnych pomieszczeniach i foyer muzeum są organizwoane wystawy, pracownia artystyczna oraz inne imprezy kulturalne. Muzeum Spisza ma oddziały w Markušovciach i Smižanach.
Stałe wystawy: Wystawa o przyrodzie i historii regionu Spisza – o geografii, geologii, paleontologii, botanice i zoologii terenów: Slovenský raj, Spišskogemerské rudohorie, Hornádska kotlina i Levočské vrchy.
Adres:
Letná 50
tel.: 053/442 37 57
fax: 053/442 67 85
e-mail: muzspisa@sisoft.sk
www.muzeumspisa.com
Markušovski pałac – Wystawa mebli historocznych
Wystawa wiąże się z Frantiskiem Mariassym, który w 1643 r wybudował w renesansowym stylu pałac. Przebudowany w latach 1770-1775 w stylu rokoko, kiedy właścicielem stał się Wolfgang Farkaš Máriássy. Od lat 50. XX w. należy do Muzeum Spisza. Wystawa pokazuje meble i elementy wnętrz od XVII do XX w.
Adres:
Michalská 59,
053 21 Markušovce
tel.: 053/449 84 21
www.muzeumspisa.com
Letni pałac Dardanely – wystawa muzycznych instrumentów klawiszowych
Pałac wybudował Wolfgang Farkaš Mariássy końcu XVIII w. na cele reprezentacyjne. Jest to zabytek architektury stylu rokoko. Odbywają się tu także koncerty muzyki poważnej.
Adres: Michalská 55,
053 21 Markušovce
tel.: 053/449 82 12
www.muzeumspisa.com
Muzeum narodowe Smižany – Wystawa ludowej kultury środkowego i dolnego Spisza
Wystawa podzielona na 3 częśći: wyrób i obróbka ludowych tkanin; wytwórczość i praca; stroje i materiały. Można sprawdzić swoją zręczność przy krosnach. Kolekcja przybliża dzieje m.in. pasterstwa, rzemiosła, uprawy ziemi.
Adres:
Krátka 5,
053 11 Smižany
tel.: 053/443 12 91
www.muzeumspisa.com
OBIEKTY SPORTOWE
Pływalnia kryta / Sauna / Kąpielisko Letnie
25 metrowy basen o głębokości wody 120-380 cm. Mostek do skoków. Temp. wody 27 °C. W obiekcie także dziecięcy brodzik czynny cały rok, oraz sauna, sauna parowa, masaże.
Adres:
Za Hornádom 13,
tel.: 053/442 62 18, 0902 260 284
fax: 053/446 47 56
e-mail: stez@stez.sk, plavaren@stez.sk
www.stez.sk
Kąpielisko Letnie -50 metrowy basen o głębokości 180 cm oraz 3 baseny, wszystkie o temp. 27 °C. Szatnie, boisko do siatkówki, koszykówki, restauracja, bufety.
Sezon: czerwiec, lipiec, sierpień
Centrum Informacji Turystycznej
Letná 49
052 01 Spišská Nová Ves
Tel.: 00421 53 429 82 93
Tel./fax: 00421 53 442 82 92
e-mail: tic@mestosnv.sk
www.spisskanovaves.eu/tic
www.spisskanovaves.eu
GPS: N48°56´39,3´´; E20°34´3,8´´
