Miasto Trstená znajduje się w górnej części Kotliny Orawskiej. Zostało założone w 1371 r. jako osada targowa na szlaku handlowym do Polski. Leży w strefie przygranicznej z Polską (przejście graniczne Trstená-Chyżne). Dokument założycielski nadawał Trstenie jako pierwszemu miasteczku na Orawie prawa miejskie. Warto zauważyć, że miasto z dniem założenia otrzymało także inne prawa, np. prawo „miecza“. Oznacza to, że miała prawo do ścinania, wieszania, polowania, łamania, oślepiania albo torturowania jakimkolwiek innym sposobem. Prawo miecza wzięło się stąd, że ponieważ miasto leżało na obszarze przygranicznym, kupcy byli tu często napadani przez zbójców. Znakiem tego prawa był miecz, który wisiał na budynku rady miejskiej. Spośród innych orawskich miasteczek, Trstená miała najwięcej przywilejów, inne miasteczka miały głównie prawo do organizowania targu.
Wyjątkowym przywilejem była zgoda na organizację czterech targów w roku, którego udzielił król Maciej II w 1609 r.
W przeszłości Trstená była ważnym centrum handlowych i rzemieślniczym. Pisemne źródła potwierdzają istnienie tu cechów rzemieślniczych jak kuśnierze, szewcy, stolarze i garncarze.
Najznamienitszy był cech garncarzy, który w Trstenie wyrabiał zastawę stołową i różne inne garncarskie wyroby. Występowanie bardzo dobrej jakości gliny garncarskiej wpłynęło na rozwój garncarstwa. Trstenskie garncarstwo odznaczało się charakterystycznymi zdobieniami i do dziś czerpie ze swoich tradycji.
Znaczenie Trsteny wzrosło najbardziej w okresie baroku, gdy rozwinął się kult škapuliarski słynny kierunek proto-reformacki), przez który miasto zyskało wielką sławę w diecezji i który pozostał do dnia dzisiejszego.
Od 1776 r. w mieście jest zakon Mniejszych Braci Franciszkanów, do których należy klasztor i mały kościół św. Juraja na rynku.
Długą historię w mieście ma szkolnictwo .już w średniowieczu działała w Trstenie szkoła. W 1869 r. średnia szkoła stała się w królewskim katolickim gimnazjum (dziś Gimnazjum Martina Hattala, www.gmhtrstena.sk) nazwana na cześć trsteńskiego obywatela, profesora Uniwersytetu Karola w Pradze.
Częścią Trstenej jest dziś dawna wieś Ústie nad Priehradou (600 m n.p.m.). Znajduje się tam kościół należący do parafii w Trstenej .
ZABYTKI MIASTA
Kościół św. Juraja – pochodzi w XVII w. Podobnie jak wielki kościół, tak też i ten kościółek był wielokrotnie przebudowany. Blisko kościółka znajduje się klasztor franciszkański, Budynek dawnej synagogi pochodzi z 1839 r. i był wybudowany blisko głównego placu miejskiego. Fasada ma charakter neorenesansowy. We wnętrzu znajdują się schody, przedsionek i galeria dla kobiet oparta na czterech kolumnach. Obecnie synagoga nie jest używana do celów religijnych.
Kościół św. Marcina
Wybudowany na gotyckich fundamentach z końca XIV w. W przeszłości wielokrotnie przebudowany. Jest częścią zespołu zabytkowego, który oprócz kościoła tworzy brama renesansowa z XVII w. , mur obronny, kaplica Panny Marii Karmelskiej i kilka kamiennych rzeźb, umieszczonych na bramie wejściowej i murze. Kościół jest zabytkiem kultury.
Kaplica Panny Marii Karmelskiej powstała prawdopodobnie w XVIII w. przez przebudowę starszej baszty obronnej. We wnętrzu jest barokowy ołtarz z masywnym krzyżem z XVIII w. Witraże pochodzą z XX w.
Kamienna kolumna św. Floriana pochodzi z 1705 r. W przeszłości stała przy dolnym moście. Obecnie stoi przy bramie do kościoła św. Martina. Na kolumnie jest piękne zdobienie nieznanego autora, święty jest wyrzeźbiony w bogatym stylu, który nie pochodzi z regionu Orawy. Kolumna jest bardzo cennym zabytkiem.
Budynek urzędu miejskiego w latach 1908-10 został przebudowany na podstawie budynku firmy górniczej, która planowała w regionie wydobywać brązowy węgiel, Gdy się okazało, że wydobycie nie jest efektywne, prace wydobywcze zakończono, a budynki odsprzedano. Ten został odkupiony przez urząd powiatowy.
SPORT I KULTURA
Głównym miejscem aktywności kulturalnej w mieście Trstená jest Miejskie Centrum Kultury. Oferuje możliwość zapoznania się ze sztuką ludową (ceramiką, koszykarstwem, kowalstwem itp.), a ludowym artystom i rzemieślnikom daje możliwość prezentacji swoich wyrobów. Odbywają się tu też przedstawienia teatralne, koncerty, seminaria i inne wydarzenia.
Sport można uprawiać w dwóch miejskich salach gimnastycznych przy szkołach podstawowych i jednej przy Gimnazjum Martina Hattala. Jest tu także boisko piłkarskie z trybunami, nowe boisko treningowe, kręgielnia z 4 automatycznymi torami, dwa wielofunkcyjne boiska, boisko do koszykówki.
Miasto Trstená otacza nowa obwodnica R3 oddana do użytku w 2010 r. Przez miasto biegnie też droga krajowa I/59, która wraz z obwodnicą łączy się z drogami ruchu międzynarodowego, dzięki czemu Trstená jest dogodnym punktem wypadowym do okolicznych ośrodków turystycznych.
