Levoča

Levocza (Levoča) leży u południowych podnóży Gór Lewockich Wierchów (Levočských vrchov) po lewej stronie rzeczki Levočsky potok, w sercu regionu Spisz. Najstarszy dokument, w którym jest wzmianka o Lewoczy pochodzi z 1249 r. Miasto było w średniowieczu głównym ośrodkiem specjalnej jednostki administracyjnej – Związku Sasów Spiskich. Król Stefan V nadał miastu przywileje wolnego miasta królewskiego: autonomię sądownictwa, prawo do wykonywania rzemiosła, eksploatacji lasów handlu i składowania towaru. Gwarantowało to miastu przypływ towaru i pieniędzy. Miasto było na skrzyżowaniu dróg handlowych z Pomorza, przez Kraków na Bałkany i ze wschodu na zachód. Wiek XV i XVI był dla miastem czasem rozkwitu architektury, edukacji, kultury, sztuki i rzemiosła. O roli miasta świadczy choćby fakt, że za miejsce wizyt wybierali je królowie, miasto odwiedzał Marcin Korwin, tu spotkało się czterech braci z dynastii Jagiellonów, w tym ówczesnego króla Polski i Węgier. Znakomitymi mieszkańcami Lewoczy byli m.in. Jan Henkel – humanista i spowiednik Marii Habsburskiej, mistrz Paweł z Lewoczy – rzeźbiarz, Samuel Spillenberger – założyciel jednej z pierwszych papierni na Słowacji, Maksymilian Hell – astronom i fizyk, mieszczańskie rodziny np. Thurzonowie. Było tu ok. 40 rzemieślniczych cechów.Levocza (Levoča) leży u południowych podnóży Gór Lewockich Wierchów (Levočských vrchov) po lewej stronie rzeczki Levočsky potok, w sercu regionu Spisz. Najstarszy dokument, w którym jest wzmianka o Lewoczy pochodzi z 1249 r. Miasto było w średniowieczu głównym ośrodkiem specjalnej jednostki administracyjnej – Związku Sasów Spiskich. Król Stefan V nadał miastu przywileje wolnego miasta królewskiego: autonomię sądownictwa, prawo do wykonywania rzemiosła, eksploatacji lasów handlu i składowania towaru. Gwarantowało to miastu przypływ towaru i pieniędzy. Miasto było na skrzyżowaniu dróg handlowych z Pomorza, przez Kraków na Bałkany i ze wschodu na zachód. Wiek XV i XVI był dla miastem czasem rozkwitu architektury, edukacji, kultury, sztuki i rzemiosła. O roli miasta świadczy choćby fakt, że za miejsce wizyt wybierali je królowie, miasto odwiedzał Marcin Korwin, tu spotkało się czterech braci z dynastii Jagiellonów, w tym ówczesnego króla Polski i Węgier. Znakomitymi mieszkańcami Lewoczy byli m.in. Jan Henkel – humanista i spowiednik Marii Habsburskiej, mistrz Paweł z Lewoczy – rzeźbiarz, Samuel Spillenberger – założyciel jednej z pierwszych papierni na Słowacji, Maksymilian Hell – astronom i fizyk, mieszczańskie rodziny np. Thurzonowie. Było tu ok. 40 rzemieślniczych cechów.W II połowie XIX w. ewangelickie liceum w Lewoczy stało się ważnym centrum politycznym. Lewocza straciła na znaczeniu po tym, jak nie znalazła się na głównej trasie kolejowej, a w 1923 r. przestała być siedzibą urzędów żupnych. Zmieniła się w małe, prowincjonalne miasteczko z bogatą kulturą, sztuką, edukacją. W 1950 r. historyczne centrum Lewoczy uznano za miejski rezerwat zabytków. W 1995 r. Lewoczę (klasztor Mariańską Górę) odwiedził Jan Paweł II, a w 1998 odbyło się tu spotkanie 11 prezydentów krajów Środkowej Europy Lewocza jest jak jedyne w swoim rodzaju muzeum, gdzie historię czuć na ulicach, w domach i kościołach. Przyjmijcie nasze zaproszenie i przespacerujcie się z nami ulicami Lewoczy, a poznacie unikalne miejsca, których nie zobaczycie nigdzie indziej.

Do miasta wchodzi się przez Koszycką Bramę, będącą częścią murów obronnych z przełomu XIII i XIV w. Centrum miasta to rozległy rynek. Pośrodku niego stoją prawdziwe perły architektury. Dawny dom handlowy, niegdyś kilka oddzielnych budynków gotyckich, połączonych w epoce renesansu w jedną całość. Tu kupcy, według prawa składu, mieli obowiązek składować swoje towary. Zachował się herb miasta.
Na rynku dominuje Katedra Św. Jakuba z XIV w., z 11 gotyckimi i renesansowymi ołtarzami i bardzo cennym wnętrzem. Wchodząc do świątyni, nie sposób nie zauważyć najwyższego późnogotyckiego ołtarza, wysokiego na 18,62 m z XVI w. Ołtarz zrobiony z lipowego drewna jest autorstwa Mistrza Pawła z Lewoczy, uznanego za najwybitniejszego słowackiego twórcę średniowiecza. Poza tym, w kościele można podziwiać renesansowe organy, barokową ambonę, epitafia mieszczan, drewniane ławy mieszczan i dużo gotyckich malowideł ściennych. W roku 1965 katedra uznana została za zabytek narodowej kultury.

Obok kościoła stoi ratusz z renesansowymi arkadami. Pierwotnie wybudowany był w stylu gotyckim, budowę nowego budynku ukończono w 1615 r. Nie sposób nie zauważyć tzw. „Klatki hańby“ – pręgierza z 1500 r., który służył do wymierzania kar kobietom.W południowej części rynku Kościół ewangelicki, na planie greckiego krzyża, zbudowany w latach 1825-1837 w klasycystycznym stylu według projektu architekta Antona Povolného. Na rynku jest ponad 60 kamienic bogatych mieszczan, z licznymi gotyckimi i renesansowymi ozdobami: – Dom nr 26 – była tu drukarnia rodziny Brewerov; nr 20 – dom Mistrza Pawła, z motywem muszli na fasadzie, od 1510 mieszkał tu rzeźbiarz Paweł z Lewoczy; nr 7 – dom rodziny Thurzonów, jedyny na którym zachowała się renesansowa attyka; nr 60 Mały Żupny Dom; nr 59 Wielki Żupny Dom; dom nr 58 – zachował się portal gotycki i strop z XVII w.; dziś jest tu kino i biuro informacji miasta; nr 55 pałac rodziny Schwabov; wielki narożny budynek to dom mieszczański przebudowany na gospodę z noclegami, a ponieważ w Lewoczy występowało wiele słowackich, węgierskich, niemieckich grup teatralnych, więc w latach 1841-53 wybudowano w tylnej części miejski teatr (drugi najstarszy teatr na Słowacji); dom Spillenbergów (nr 45) z ozdobami gotyckimi i renesansowymi; dom znanego krakowskiego kupca Sebastiana Krupeka (nr 44) z figurami św. Krzysztofa, Sebastiana i Mateusza; dom Máriássyho – (nr 43) z XV w. z typowymi renesansowymi arkadami; Dom Hainov lub liceum (nr 40) w XVI w powstał z połączenia dwóch budynków, wewnątrz malowidła na ścianach, w XIX wieku uczyło się tu wielu słowackich działaczy narodowych Dochodzimy do budynku gimnazjum postawionego w XIII w. Dalej jest stary kościół minorytów nazywany czarnym lub gimnazjalnym. Początkowo gotycki, przebudowany w stylu barokowym. Zachowała się gotycka rzeźba Matki Boskiej w ołtarzu. Kościół jest połączony zakrystią ze starym klasztorem, rajskim ogrodem i arkadowym korytarzem krzyżowym, jedynym takim zachowanym na Słowacji. Za kościołem stoi Polska Brama, część miejskich murów.

Mariańska góra w Levoczy
Mariańska góra (Mariánska hora) z kościołem Wniebowzięcia Panny Marii jest wyraźnie  widoczna w okolicy. Prowadzi do niej aleja lipowa z połowy XIX w. z kapliczkami pasyjnymi. Ta stroma ścieżka prowadziła samego papieża Jana Pawła II, który odwiedził miasto w 1995 r. Pielgrzymki odbywają się co roku w pierwszy weekend lipca, a odbywają ją pielgrzymi z całej Słowacji i zagranicy. 3 października 2005 Lewocza i Mariańska góra zostały wybrane członkiem Europejskiego Związku Mariańskich Miejsc Pielgrzymkowych przez jego reprezentantów. Lewocza należy więc do grona tak znanych światowych miejsc pielgrzymkowych jak Lourdes, Mariazell, Częstochowa czy Fatima.

Trasy turystyczne i rowerowe w okolicy Lewoczy

Turystyka piesza: 
1. Levoča (Brama Koszycka) – Zbojnícka lúka (zielony szlak, 4 km)
2. Levočská dolina (obiekty rekreacyjne) – Uhlisko – Zbojnícka lúka – Brezová – Vlkovce – Dravce (szlak czerwony, 16 km)
3. Levoča (Brama Koszycka) – Mariánska hora – Druhá lúka – Kúty (szlak niebieski, 4 km) Aleją Jana Pawła II. Piękny widok na Lewoczę, okolicę i Wysokie Tatry.
4. Levočská dolina (obiekty rekreacyjne) – Kúty – Zimná hôrka – Úloža – Krúžok – Pavľany, Sedlo – Oľšavica (szlak czerwony, 17 km)

Turystyka rowerowa 
1. Levoča (Kežmarská cesta – Brezová – Zbojnícka lúka – Levočská dolina (szlak niebieski, 12 km)
2. Závada – Vyšné Repaše (szlak czerwony, 3 km)
3. Olšavica – Poproč – Paršivá (niebieski szlak, 9 km)

WSCHODNIO-SŁOWACKA HISTORYCZNA LEVOČA NA LIŚCIE ZABYTKÓW KULTURY UNESCO
O Spiskim mieście LEVOCZA (LEVOČA) powiadają, że jest najwspanialszym kamieniem szlachetnym w koronie spiskiej. Znajduje się tu najwyższy drewniany ołtarz gotycki na świecie i inne ciekawe zabytki otoczone częściowo zachowanymi miejskimi murami obronnymi. Punktem centralnym starodawnej Lewoczy jest rozległy rynek na planie prostokąta. Znajduje się tu rzymskokatolicki parafialny kościół św. Jakuba (Kostol sv. Jakuba) z XIV wieku, który należy do najcenniejszych budowli sakralnych na Słowacji. Wysoka szczupła wieża kościoła z pierwszej połowy XIX wieku jest najważniejszą dominantą w sylwetce miasta. Do niezwykle cennych należy zwłaszcza wnętrze kościoła, które jest wyjątkowym muzeum średniowiecznej sztuki sakralnej. Późnogotycki drewniany ołtarz główny św. Jakuba o wysokości 18,6 m jest najwyższym ołtarzem tego rodzaju na świecie. Zbudowano go z drewna lipowego w latach 1507-1517 w warsztacie Mistrza Pawła z Lewoczy (Majstra Pavla z Levoče). Mistrz Paweł ponoć powierzył swoją własną podobiznę jednej z dwunastu rzeźb apostołów wspaniałej kompozycji Ostatniej Wieczerzy, która znajduje się w dolnej części ołtarza. Z kościołem parafialnym sąsiaduje budowla dawnego ratusza lewoczskiego z arkadami zbudowanego po pożarze w roku 1550. Należy do szczytowych osiągnięć świeckiej architektury renesansowej na Słowacji. Na rynku stoi także zw. klatka wstydu z XVI wieku, która była wykorzystywana w przeszłości do publicznego upokarzania. Rynek centralny otacza ponad 50 godnych uwagi domów mieszczańskich i domów patrycjuszy. Większość z nich nosi nazwy dawnych właścicieli. Uwagę zwraca także renesansowy Thurzov dom, który zyskał wczesnorenesansową fasadę sgrafitową w roku 1904.

Levocza dołączyła do historycznych i przyrodniczych zabytków Spiszu, które na Liście UNESCO znajdują się od roku 1993 – Zamek Spiski (Spišský hrad) oraz okoliczne zabytki (Spiskie Podhradie + Kapitula Spiska + Żehra + rezerwat przyrodniczy Drevenik + Siwa Broda).

Urząd Miejski – Department Turystyki I Rozwoju Miasta
Informacna kancelaria mesta Levoca
Námestie Majstra Pavla 58
Tel:.: +421(0)53 451 3763, +421(0)53 16 188
Fax: +421(0)53 451 3763
E-mail: ikle@levoca.sk
www.levoca.sk

GPS:
N49°01’38”
E20°35’21”