Ponad miastem Stará Ľubovňa już od ponad 700 lat wznosi się majestatyczny zamek Ľubovňa. Został zbudowany na przełomie XIII i XIV w. W swojej historii był świadkiem wielu burzliwych epok i wydarzeń, które miały wpływ na dzieje nie tylko północnego Spisza ale także Węgier i Polski. Zamek miał za zadanie bronić granic Węgier oraz dróg handlowych w okolicy rzeki Poprad.
Pozycję zamku potwierdzają wizyty królów. W marcu 1412 na zamku spotkali się król Węgier Zygmunt Luksemburski i polski król Władysław II Jagiełło, aby tu podpisali przymierze. Na jego mocy Zygmunt oddał polskiemu królowi zamek w Lubovni oraz 16 spisskich miast. Zamek stał się stolicą tych ziem, nazwanych spiskim starostwem.
Zamek był wielokrotnie przebudowany. Po pożarze w 1533 r. został dokończony w stylu renesansowym. Największa przebudowa nastąpiła w epoce baroku, zamek zyskał wtedy wygląd podobny do dzisiejszego.
Zamek w Lubovni miał duże znaczenie dla królestwa polskiego. Dowodem na to jest fakt, że w 1655 roku ukryte tu zostały polskie klejnoty koronacyjne. Z tej okazji zamek odwiedził polski król Jan Kazimierz. O jej ważności świadczy to, że opisał to Henryk Sienkiewicz w „Potopie“. Od 1825 zamek był prywatnym majątkiem rodziny Raiszovców.
Następnymi prywatnymi właścicielami zamku była rodzina Zamoyskich. Andrzej Zamoyski odkupił zamek z jego ziemiami w roku 1882 za ok. 80 tys złotych. Ożenił się z hiszpańską księżniczką Karoliną de Bourbon. Zamek odziedziczył ich syn Jan Zamoyski, który ożenił się z hiszpańską księżniczką Izabellą, ciotką hiszpańskiego króla Juana Carlosa. Zamoyscy byli właścicielami zamku do roku 1944 r.
Zamek stał się siedzibą muzeum już w roku 1966, gdy po 10 latach istnienia muzeum z inicjatywy ówczesnego dyrektora Andreja Čepiššáka otwarto pierwszą ekspozycję na zamku. Do dziś jest to jeden z najważniejszych zabytków na Słowacji i jest stopniowo rekonstruowany.
Nie mniej atrakcyjny jest skansen (Muzeum Architektury Ludowej), który znajduje się zaraz pod zamkiem. W latach 70-tych XX w. zaczęto budować pod zamkiem wioskę, która została udostępniona publiczności w roku 1985.
W skansenie dominuje budowla grekokatolickiego kościółka z Matysovej, pochodzący z roku 1833. Znajduje się w nim odnowiony ikonostas z połowy XVIII w. W 2011 powrócił do kościółka jego oryginalny dzwon. Kolorytu skansenu dopełniają dwu- i trzyizbowe domy, oraz budynki gospodarcze. Mieszkańcy okolicznych wsi w regionie Starej Lubovni życie wypełniali wiarą i pracą, które łączyły się z każdym etapem ich życia.
Poszczególne domki w skansenie pokazują oprócz zwykłego życia też uroczyste rytuały jak narodziny dzieci, śluby czy śmierć. Skansen prezentuje też rzemiosła, bez których nie mogła funkcjonować żadna wieś. Najbardziej znanym obiektem jest młyn ze wsi Sulin. „Chleba powszedniego, daj nam dziś..“ to słowa, który stanowiły podstawę życia wsi. Można też zobaczyć zakład kowalski i stolarski.
Mimo że Lubovnianskie muzeum nie należy do najstarszych na Słowacji, bogactwa jego zbiorów mogą mu pozazdrościć i większe muzea. Połączenie historycznej i ludowej części to ciekawa i różnorodna oferta dla zwiedzających. Wizyta w Lubovnianskim muzeum – zamku to możliwość poznania historii okolicy i życia zwykłych ludzi.
Lubovnianske múzeum – zamek w Starej Ľubovni
Zámocká 22
064 01 Stará Ľubovňa
Słowacja
tel.: +421 52 432 2030, +421 52 432 3982
e-mail: muzeum@slnet.sk
www.muzeumsl.sk
